Հեռավար-առցանց ընտանեկան ուսուցում

«Հայաստանում բնակված ադրբեջանցիները և նրանց հետ կապված հիշողությունները» նախագիծ

ՈւսումնասիրելովՀայոցպատմություն, փորձելեմվերլուծությանենթարկելհայ-ադրբեջանականհարաբերությունները20-րդդարումևադրբեջանցիներըՀայաստանումթեմաները:     Վերջին 150 տարիներին, այնէ՝1828-ից, երբԱրևելյանՀայաստանըմիացվեցՌուսաստանին, ևստեղծվեցՀայկականմարզը՝Армянская область հայտնիանունով, մինչև1988-իդեկտեմբեր, երբշուրջ160 հազարադրբեջանցիներհեռացանԽորհրդայինՀայաստանից, ամենամեծազգայինփոքրամասնությունըեղելենհենցադրբեջանցիները, որոնքպատմությանտարբերհատվածներումտարբերանուններենունեցել՝թաթարներ, կովկասյանթաթարներ, մուսուլմաններ, թրքո-թաթարականխումբ, թուրքերևվերջապես1939 թվականիԽորհրդայինՄիությաներկրորդմարդահամարիցհետո՝ադրբեջանցիներ:  ՆախքանԱրցախյանհակամարտությունըՀայաստանիտարածքումբնակվելենմեծթվովադրբեջանցիներ: Արցախյանպատերազմինհաջորդածհայ- ադրբեջանականլարվածիրադրությանհետևանքովադրբեջանականհամայնքըլքելէՀայաստանիտարածքը:Իտարբերությունսրա՝Ադրբեջանիհայբնակչությունըենթարկվելէզանգվածայինջարդերիևտեղահանումների։ Միավորվածազգերիկազմակերպությանփախստականներիհարցերովգերագույնհանձնակատարիգրասենյակի համոզմամբ2004 թվականի տվյալներովՀայաստանիՀանրապետությանտարածքումբնակվումեն30 ադրբեջանցիներ:

Ադրբեջանցիներըչունեն ազգայինփոքրամասնությանկարգավիճակ, սակայննշվումենմիջազգայինմիշարքկառույցներիվիճակագրականտվյալներում:Իհակասությունայսփաստի՝ ՀայաստանիՀանրապետությանազգայինվիճակագրականծառայության պնդմամբներկայումսո՛չՀայաստանի, ևո՛չէլԱրցախիտարածքումոչմիադրբեջանցիչիապրում։

Հայաստանաբնակադրբեջանցիներիթիվըաճելէ Երևանիխանության գոյությանտարիներին։ 1879 թվականին պարսկականլծից ազատված ռուսահպատակՀայաստանում բնակվումէր313 հազարադրբեջանցի(այդանվանտակհանդեսէինգալիսնաև Իրանի ԱրևմտյանԱդրբեջան երկրամասիպարսիկբնակչությունըևմյուս թուրքերը) ևշուրջ50 հազար քուրդ և եզդի։Չնայած 1918-1920 թվականներիհայ-ադրբեջանականլարվածհարաբերություններին՝ ՀայաստանիԴեմոկրատականՀանրապետությունում բնակվելէշուրջ12 հազար իսլամադավան ադրբեջանցի։Հայաստանիադրբեջանականհամայնքիբնակչությունըվերստինաճելէ Հայաստանիխորհրդայնացումից հետո։ 1939 թվականին ՀայկականԽՍՀ-ում բնակվումէրավելիքան130 հազարադրբեջանցի, 1959 թվականին՝107 հազար, 1970 թվականին՝148 հազար։ՀարցեմուղղելԵրևանիպետականհամալսարանիՄիջազգայինհարաբերություններիՔաղաքագիտությանոլորտիպրոֆեսորներիցմեկին' ովիրկատարածհետազոտություններիարդյունքումեկելէայսպիսիեզրահանգման' որեթե1988թ. ադրբեջանցիներըչլքեինՀայաստանիտարածքը, հիմաարդեննրանցթիվըհասածկլիներ500 000-իևնրանցիցազատվելըշատավելիդժվարկլիներ: Այսպիսովիմկարծիքը, չկաչարիքառանցբարիք, 1988թ. նրանցիցազատվելըեղավինպաստհայժողովրդի, որիսլամադավ, դավաճան, քոչվորցեղերիհետնորդներիցմաքրվեցՀայաստանիտարածքը: