Էկոլոգիա

                 Նաիրիտ

Նաիրիտ գործարան

Նաիրիտ, արհեստական կաուչուկ արտադրող գործարան Երևանում, հիմնվել է Խորհրդային Միությունում 1940 թվականին, և նախկին ԽՍՀՄ երկրների և ներքին շուկային մատակարարել է մոտ 34 տեսակի քիմիական արտադրանք։[1] Այժմ Նաիրիտն Անկախ պետությունների համագործակցության և Արևելյան Եվրոպայի երկրներում քլորոպրենային կաուչուկների և լատեքսների միակ արտադրողն է։ 

Նաիրիտը հիմնվել է 1940 թվականին, Խորհրդային Հայաստանում։[1] 1989 թվականին, գործարանը փակվել է բնապահպանական նկատառումներով։ Գործարանը մասամբ վերագործարկվել է 1992 և 1993 թվականներին։[3]

2006 թվականի օգոստոսի 18-ին[2] Ռայնովիլ Փրոփըրթի Լիմիթիդ միջազգային ընկերությունը 40 միլիոն դոլարով գնել է Նաիրիտ Գործարանի 90% բաժնետոմսերը։ Ընկերությունը հիմնվել է լեհական Սամեքս, ամերիկական Ինտերտեքս և ըստ մի աղբյուրի ռուսական Եվրոգազ[3], իսկ ըստ մի այլ աղբյուրի մի գերմանական ընկերության[4] կողմից, հատուկ այս գործարքի համար։ Գործարանի բաժնետոմսերի մնացյալ 10%-ը պատկանում է ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարության։[3]

2007 և 2008 թթ․ գործարանը կաուչուկի արտադրանքը համեմատած նախկին երեք տարվա հետ ավելացրել է 20.6%-ով։[3] 2008 թ․ նոյեմբեր 1-ի դրությամբ գործարանում աշխատում էր 2742 մարդ։[5] 2008 թ․ դեկտեմբերի 1-ին, Նաիրիտը աշխատանքը դադարեց ֆինանսական ճգնաժամի պատճառով, և մոտ 1500 աշատողներ աշխատանքից ազատվեցին։[3]

2013 թ. «Նաիրիտ» գործարանի աշխատակիցների խնդրով զբաղվում է ԿԱՄՔ քաղաքացիական շարժումը։ «Նաիրիտ» գործարանի վերագործարկման և աշխատակիցների աշխատավարձերին վերաբերվող որևէ պաշտոնական տեղեկատվություն չներկայացվեց, այդ իսկ պատճառով փետրվարի 12-ին ժամը 14:00-ին ԿԱՄՔ քաղաքացիական շարժումը կազմակերպեց ինքնաբուխ ցույց կառավարության շենքի դիմաց իսկ հետո նախագահականի դիմաց ինչից հետո վճարվեցին աշխատակիցների աշխատավարձերը։

2006 թ․ սեպտեմբերի 23-ին Նաիրիտում տեղի է ունեցել պայթյուն։ Սեպտեմբերի 14-22-ին գործարանում տեղի էր ունեցել քլորոպրենի թորում։ Արդյունքում կուտակվել էին 6,1 մ³ անօգուտ քլորոպրեն և 143 մ³ քլորոպրենի օրգանական թափոն, որոնք հավաքվել և դրվել են վտանգավոր ոչ-սառեցված գոտում։

Գործարանի փորձագետները որոշում են թափոնների ամանները մնացորդների հետ խառնել և վառել։ Արդյունքում ստեղծվում է մի շատ պայթուցիչ նյութ։ Հետաքննությունը պարզում է, որ գործարանի սարքերում էլ մի շարք անհետևողականություններ են եղել:

Պայթյունի արդյունքում տուժեց 4 աշխատող, վնասվեց 7 ավտոմեքենա։ Ջրամատակարարման համակարգի վնասը կազմեց 6,5 միլիոն դրամ, իսկ Երևան-Մեղրու ճանապարհային հատվածի վնասվածքը՝ ևս 6,5 միլիոն դրամ։ Շրջակա միջավայրին հասցված վնասը 1,5 միլիոն դրամ էր։ Աղետի վայրում վնասվեցին նաև բնակելի տներ։

Գործարանի երեք աշխատողներ՝ Սմբատ Ղազարյանը, Հովհաննես Հովհաննիսյանը և Մերուժան Գրիգորյանը մեղավոր ճանաչվեցին պայթուցիկ նյութերի անվտանգության չափերի խախտման համար, ըստ 231 ՀՀ Քրեական Օրենքի 2-րդ մասի։

«Նաիրիտ» գործարանի հրդեհի վայրում կապահովվի գիշերային լուսավորություն

Ժամը 21.00-ի դրությամբ «Նաիրիտ» գործարանի տարածքում հրդեհաշիջման աշխատանքներում ներգրավված է 1 ավտոսանդուղք և 13 մարտական հաշվարկ՝ 113 փրկարար ծառայողով:

Դեպքի վայրում են Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոնի արձագանքման 1 և օպերատիվ 2 խումբ:

Հրդեհի վայր է մեկնել նաև Հատուկ նշանակության փրկարարական աշխատանքների իրականացման կենտրոնի 1 մարտական հաշվարկ՝ լուսավորություն ապահովող հատուկ սարքավորումներով:

Հրդեհի օջախն ամբողջությամբ հրշեջ-փրկարարների հսկողության տակ է: Տեղում իրականացվում է հերթապահություն:

Հիշեցնում ենք, որ այրվող նյութի քիմիական հատկությունները բացառում են պայթյունը: Այրման արգասիքները (ջուր և ածխաթթու գազ) նույնպես վտանգ չեն ներկայացնում մարդկանց համար:

20.15

Նաիրիտում հրդեհի հետևանքով պայթյունը և վտանգավոր արտանետումները բացառվում են

Ժամը 19.30-ի դրությամբ «Նաիրիտ» գործարանի տարածքում հրդեհաշիջման աշխատանքները շարունակվում են:

Նշենք, որ դեպքի վայրում աշխատող 113 հրշեջ-փրկարարները հրդեհաշիջումն իրականացնում են կրակի օջախից 15-20 մետր հեռավորության վրա՝ առանց շնչառական օրգանների պաշտպանիչ միջոցների:

ՓԾ Ճառագայթային, քիմիական և կենսաբանական իրավիճակների մոնիտորինգի խումբն իրականացրել են տեղում վերցված օդի փորձանմուշների ուսումնասիրություն, որի արդյունքում օդի բաղադրության մեջ մարդկանց առողջության համար վտանգավոր նյութեր չեն հայտնաբերվել:

«Նաիրիտ» գործարանի կառուցման հիմքում դրված են այնպիսի ինժեներատեխնիկական լուծումներ, որոնք նվազագույնի են հասցնում գործարանում տեղի ունեցած ցանկացած վթարի բացասական ազդեցությունը հարակից  բնակչության և շրջակա միջավայրի համար:

Այրվող նյութի քիմիական հատկությունները բացառում են պայթյունը: Այրման արգասիքները (ջուր և ածխաթթու գազ) նույնպես վտանգ չեն ներկայացնում մարդկանց համար: 

19.10

«Նաիրիտ» գործարանի հրդեհը մեկուսացված է. մարումը տևական ժամանակ է պահանջելու

Ելնելով «Նաիրիտ» գործարանի տարածքում այրվող քիմիական նյութի քանակից և քիմիական հատկություններից՝ մասնագետները նշում են, որ հրդեհի մարումը տևական ժամանակ է պահանջելու: Հրդեհը տեղայնացվել է և կանխվել դրա տարածումը գործարանի տարածքում: Ժամը 18.30-ի դրությամբ հրդեհաշիջման աշխատանքները շարունակվում են:

17.40

Նաիրիտի հրդեհից տոքսիկ նյութերի արտանետումը բացառվում է. կատարվել են մթնոլորտային օդի և ջրային ռեսուրսների աղտոտվածության նմուշառումներ. Բննախ

ՀՀ ԲՆ բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնի և ՀՀ ԲՆ «Շրջակա միջավայրի մոնիթորինգի և տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի աշխատակիցների կողմից կատարվել են մթնոլորտային օդի և ջրային ռեսուրսների աղտոտվածության նմուշառումներ, որոնց արդյունքները պատրաստ կլինեն առաջիկա ժամերին: 

Այս մասին հայտնել է ՀՀ բնապահպանության նախարարության մամուլի խոսնակ Մարինե Կարապետյանը՝ Facebook կայքի իր էջում։ 

«Այս նյութերի այրումից մթնոլորտ հնարավոր է մրի և ածխածնի օքսիդի արտանետում: Տոքսիկ նյութերի արտանետումը բացառվում է»,-գրել է նա։

17.08

Գործարանի մոտակա տարածքից բնակիչների տարհանում կազմակերպելու անհրաժեշտություն չկա, քանի որ մարդկանց վտանգ չի սպառնում. ԱԻՆ

Ժամը 16:15-ի դրությամբ գործարանի տարածքում հրդեհաշիջման աշխատանքները շարունակվում են։ 

Այս մասին հայտնում են ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարությունից։ 

Նշվում է, որ «Էրեբունի» ԲԿ տեղափոխված ծխահարված փրկարարները, ստանալով համապատասխան բուժօգնություն, նորից վերադարձել են հրդեհի վայր և ներկայումս շարունակում են մասնակցել հրդեհաշիջման աշխատանքներին: 

Իրականացվում են նաև հրդեհին հարակից տարրաների հովացման աշխատանքներ: Գործարանի մոտակա տարածքից բնակիչների տարհանում կազմակերպելու անհրաժեշտություն չկա, քանի որ մարդկանց վտանգ չի սպառնում:

16.44

Tert.am-ի լրագրողը հայտնում է, որ դեպքի վայր է ժամանել արտակարգ իրավիճակների նախարար Դավիթ Տոնոյանը։ 

16.33

Քիմիական մոնիթորինգի արդյունքում պարզվել է, որ «Նաիրիտում» այրման մեջ ոչ մի վտանգավոր քիմիական նյութ չկա. ԱԻՆ մասնագետ

Այրման մեջ ոչ մի վտանգավոր քիմիական նյութ չկա: Նաիրիտի գործարանում բռնկված հրդեհի քիմիական մոնիթորինգի արդյունքի մասին լրագրողների հետ զրույցում հայտնեց ԱԻՆ Ճառագայթային, քիմիական, կենսաբանական մոնիթորինգի բաժնի պետ, գնդապետ Վալերի Բագիյանը: 

Անդրադառնալով բնակչության անհանգստությանն ու ահազանգերին՝ մոնիթորինգի բաժնի պետն ասաց. «Հայտարարում եմ, որ բնակչության համար ոչ մի վտանգ չկա: Մենք գտնվում ենք հրդեհից 50 մետր հեռավորության վրա՝ առանց շնչառական պաշտպանության միջոցների»: 

«Մոնիթորինգի արդյունքում պարզեցինք, որ այրվում է լաքէթինոլ նյութը, որն այս գործարանի թափոններից է: Նույն դեպքը եղել է 8 տարի առաջ, 2009 թ.: Այս նյութն ունի ինքնաբռնկման հնարավորություն, բարձր ջերմաստիճանում բռնկվում է»,-տեղեկացրել է ԱԻՆ աշխատակիցը: 

13.56

«Նաիրիտ»-ի տարածքում պայթյունի հետևանքով հրշեջներից մի քանիսը ծխահարվել են, քիմիական վտանգ չկա. ԱԻՆ փրկարար ծառայության տնօրեն

«Նաիրիտ» գործարանի տարածքում բռնկված հրդեհի արդյունքում հրշեջներից մի քանիսը ծխահարվել են: Հրդեհի բռնկման պահին դեպքի վայրում ոչ ոք չի եղել, վիրավորներ և զոհեր չկան: «Արմենպրես»-ի թղթակցի հաղորդմամբ՝ այս մասին դեպքի վայրում լրագրողների հետ ճեպազրույցում ասել է ԱԻՆ փրկարար ծառայության տնօրեն Մուշեղ Ղազարյանը: 

«Այս պահին աշխատում ենք 500 քառակուսի մետր տարածքում: Դեպքի վայր ժամանած շտապօգնության մեքենաները օգնություն են ցուցաբերել հրշեջներին, ովքեր առաջնային օղակում էին: Հիմա նրանք շարունակում են իրենց աշխատանքը»,-ասաց նա: Ղազարյանի խոսքով՝ «Նաիրիտ»-ի տարածքում պայթյունի հետևանքով քիմիական վտանգ չկա: Այրվող նյութից վտանգավոր արտանետումներ չկան, բնակչությանը վտանգ չի սպառնում: 

«Այրվում է լաքէթինոլ նյութը: Խորհուրդ է տրվում մոտակա շենքերի բնակիչներին փակել պատուհանները և հնարավորության դեպքում չշնչել ծուխը»,-ասաց նա՝ հավելելով, որ այժմ փրկարարաները սառեցման աշխատանքներ են կատարում, որպեսզի հրդեհը չտարածվի: 

«Մենք արդեն մեկուսացում տվել ենք, հովացման աշխատանքներ ենք տանում, որպեսզի հրդեհը չտարածվի»,- հավելեց նա: 

ԱԻՆ փրկարար ծառայության տնօրենը նշեց, որ դեռևս հայտնի չէ հրդեհի բռնկման պատճառը, այն կպազրվի հրդեհաշիջման աշխատանքներից հետո:

15.10

Նախնական տվյալներով հրդեհի վայրում այրվում է լաքէթինոլ նյութը

Ժամը 15:00-ի դրությամբ «Նաիրիտ» գործարանի տարածքում բռնկված հրդեհի մարման աշխատանքներում ներգրավված են մեկ ավտոսանդուղք և 11 մարտական հաշվարկ, որոնցից երկուսը՝ «Նաիրիտ» գործարանի հրշեջ-ջոկատից: Դեպքի վայրում է նաև ՓԾ Ճառագայթային, քիմիական և կենսաբանական իրավիճակների մոնիտորինգի խումբը: 

Այս մասին հայտնում են ՀՀ ԱԻՆ-ից և նշում, որ նախնական տվյալներով հրդեհի վայրում այրվում է լաքէթինոլ նյութը: Դեպքի վայրից հաղորդել են, որ այրվող նյութից վտանգավոր արտանետումներ չկան, բնակչությանը վտանգ չի սպառնում:

14.50 

Ժամը 14:00-ի դրությամբ մարվել է «Նաիրիտ» գործարանի հրդեհի օջախը

Ժամը 14:00-ի դրությամբ մարվել է «Նաիրիտ» գործարանի հրդեհի օջախը: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում տեղեկացրին Արտակարգ իրավիճակների նախարարության մամուլի ծառայությունից: Նրանց խոսքով՝ հրդեհ տարածում կանխարգելվել է, այրվող քիմիական նյութերը, ինչպես նաև ծուխը, մարդու առողջությանը վնաս պատճառել չեն կարող: 

Այս պահին ԱԻՆ-ում դեռևս մանրամասներ չկան՝ արդյո՞ք տարածքում մարդիկ եղել են, թե ոչ, դեռևս տուժածների և այլնի մասին տեղեկություն չկա: Վնասների չափը նույնպես ճշտվում է։ 

Հրդեհաշիջման աշխատանքները շարունակվում են։ 

14.40

Հրդեհի բարդության «թիվ 3» կանչով դեպքի վայր են մեկնել 10 մարտական հաշվարկ և Ճգնաժամային կառավարման կենտրոնի արտակարգ իրավիճակների արձագանքման և օպերատիվ խմբերը:  

Ժամը 14:00-ի սահմաններում հրդեհը մեկուսացվել է, կրակի տարածման վտանգ չկա. այրվող նյութը վտանգ չի ներկայացնում: 

14.20

ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն այսօր` ժամը 13:10-ին ահազանգ է ստացվել, որ Երևան քաղաքի «Նաիրիտ» գործարանի տարածքում պայթյունի ձայն է լսվել և հրդեհ է բռնկվել: 

14.00

ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն այսօր` ժամը 13:10-ին ահազանգ է ստացվել, որ Երևան քաղաքի «Նաիրիտ» գործարանի տարածքում պայթյունի ձայն է լսվել և հրդեհ է բռնկվել:

Русский язик

1   Я даю моей матери свой подарок

Я посвящаю своего друга телефону

генерал заказал захват врагов

Я поощрял своих друзей думать об их головах

Мы сидели долго и говорили о разных вещахь

сообщать друг другу о новостях

Мы сидели долго и говорили о разных вещах

рассказывать друг другу о новостях

ходить от угла к углу и ничего не делать

должен бежать на станцию, чтобы не вставать.

     

2     Ինչ-որ կերպ, Միշել Լեգրանին տրվեց դուդուկ: Այս իրադարձությունը տեղի ունեցավ Երեւանում, այսպես կոչված «ծիրանի ֆլեյտայի» համաշխարհային մայրաքաղաք Երեւանում:

Միշելը, որը կրքոտ երկրպագու եւ ժողովրդական երաժշտության մեծ գիտակ էր, շատ ուրախացավ այս մասին, երբ նա մտածեց, որ հուշանվեր է: Երաժիշտը հավանաբար չգիտեր, որ հայերը դուդուկը կոչում են միայն աշխարհում ամենալուրջ գործիքը, «քանի որ այն պաշտպանում է ազգային ոգին եւ թույլ չի տալիս մոռանալ ծագումը»: Ակնհայտ է, որ նրա պապը Սարգիսը ժամանակ չուներ իր հնազանդ թոռը բացել այս մոգական գործիքի գաղտնիքը:

Այնուամենայնիվ, դոնորը գիտեր նվերի արժեքը. Դուդուկը պետք է դառնար Միշել Լեգրանին պապի անունով տրված խորհրդանիշը, ամբողջ աշխարհով ցրված միլիոնավոր հայերից մեկի կողմից:

Легко исправить ошибку назначения ... Решением, как оно было назначено ... Вы дали возможность человеку, чтобы его не видели ... в то время более достойные будут замечены, они будут заменены. Теперь, станьте новыми правителями, действуйте так же, с энтузиазмом, мужественным энтузиазмом, захватывающим, творческим, человеческим, человеческим, как в апреле, путем стимулирования, координации, человека, группы, учреждения, сообщества, , самоорганизация. Поэтому заставите Николь забыть и поговорить о вас.

Ситуация на площади в эти дни была очень напряженной. Как и другие молодые люди, я активно участвовал в этих демонстрациях. Эти демонстрации были как интересными,так и неинтересные. Армянский народ снова доказал, что он объединен. В движении участвовали люди с разными профессиями. Одним словом,  гордый гражданин Республики Армения отпраздновал свою победу.

Հասարակագիտություն

խառնվացքի մասին առաջին հիմքը դրել է հին Հունաստանի բժշկապետ Հիպոկրատը(մ.թ.ա. 460-377թթ.): Այնուհետև այդ թեմայով մեծ գիտական աշխատանք է կատարել Կլավդինոս Գալենից (մ.թ.ա. 281-201թթ.) մարդու խառնվացքերը հիմնականում չորսնեն 

Սագվինիկ (տաքարյուն)

Ֆլեգմատիկ (սառնարյուն)

Խոլերիկ (դյուրագրգիռ)

Մելանխոլիկ (մելամաղձոտ)

Սագվինիկ. Այս տիպին են պատկանում այն մաւդիկ,ովքեր օժտված են բարձր ակտիվությամբ և ռեակտիվությամբ :

  

Խոլերիկ. Խոլերիկը ևս չափազանց ակտիվ է, սակայն դժվար է զսպում սեփական հույզերը:

Ֆլեգմատիկ. Արտաքնապես հանգիստ է և հավասարակշռված : նրան դժվար է հավասարակշռությունից հանել, քանզի բավական զուսպ է:

Մելանխոլիկ. Ունի բարձր զվայունություն, ցանկացած մանրուքից վիրավորվում է:

Մաթեմատիկա

Անգլերեն

For breakfast we usually have eggs, bread and butter, cheese and jam. But I don’t like eggs and Mother gives me bread and butter with a cup of milk. At half past eight I am ready to go to school.
At 1 o’clock we have lunch. I usually have lunch at school. For lunch I have a sandwich and apple. But on Tuesday we have 3 lessons. So I come home at 12 o’clock and have lunch with my family.
Tuesday is my favourite day.

Make up sentences of the mixed words.
Tom, there, lives, and, London, goes, in, school, to. the, England, school year, in, begins, September, in. good, a, Monday, not, day, is, school, to start.
a week, Tom, five, classes, has, days.
he, day, usually, lessons, or, has, six, every, five. Tom, very, says, school, much, his, likes, he.
he, when, happy, Monday, is, always, comes. 

IN THE AFTERNOON
Hello! I am Ann Brown. I am eleven and I am a schoolgirl. Now I want to tell you what I usually do in the afternoon.
Our classes are over at 1 o’clock. I do not usually have lunch at school and I am very hungry when I come home. My mother lays the table in the kitchen and I eat sandwiches and drink a cup of milk. Then I clean my room and do my lessons. I do not want to be busy in the evening. I like to watch TV and to play computer games when I am free in the evening. 

My uncle Sam has a wife, a son and a daughter. He doesn’t get up early and doesn’t have breakfast. He likes his job.
On Wednesday he goes to work.
His wife is a doctor.
She doesn’t like her job, because it isn’t interesting. She has a sandwich for lunch at 12 o’clock.
She finishes her work at 7 o’clock.
In the evening after work she likes to watch TV. 

There is some water in the glass. Is there any water in the glass? There isn’t any water in the glass. There is much water in the glass.
There is some grass in the garden. Is there any grass in the garden? There isn’t any grass in the garden. There is much grass in the garden.  
     

Tom’s school is not very big. There are ten classrooms and a big hall in it. There are desks, a teacher’s table and a chalkboard in every classroom. There are nice pictures on the walls and a bookcase with many interesting books in it.
Tom has classes five days a week. Classes begin at 9 o’clock. He usually has 5 or 6 lessons every day. He studies English, Maths, History, Geography, Nature Studies, Art and Music. At 12.30 he has lunch. For lunch he usually has meat pudding, an apple or a cake. His classes are over at 3 o’clock and then he goes home. Sometimes after classes he stays at school to play football in the school yard. Tom says he likes his school very much and is always happy when Monday comes. 

TOM THUMB (part one)
This story is very old. It is not true, but many children like it.
A husband and a wife had no children and they were very sad. There were many nice flowers in their garden, and one day they found a little boy in one flower. He was as small as a man’s thumb. They called him Tom Thumb. 

TOM GOES TO SCHOOL
Tom is a schoolboy, he lives in London and goes to school there.
In England the school year begins in September, but it never begins on Monday. English people think that Monday is not a good day to start school. They usually begin their school year on the first Tuesday of September. 

Բարեկենդան

Բարեկենդան բառի բացատրությունը նշանակում է կենդանություն,բարի կյանք:Բուն բառը կազմված է բարի և կենդանություն բառերից:Նախկին գրափառում նշանակել է ուրախություն:
Տոնը եղել է գարնան սկսվելուն ընդ առաջ:Ու պատահական չէ զվարճությունները,մարդկան վերակենդանացնելու խորհուրդ ուներ:Մարդիկ մաղթում էին իրար որպիսի լինի բարի կենդանություն:Տոնին մասնակցում էր թէ մեծ, թէ փոքր:2-3 օր առաջ բոլորը դադարում էին աշխատել:Մի խոսքով զվարճանում էին:
Բուն բարեկենդանը բացի զվարճանքներից նաև ազատության օրեր:Բարեկենդանի երեկոն բոլորը միասին էին անցկացնում,ուտում էին ու խմում:Քանզի առջևում յոթշաբատյա պասն էր:Վերջում ուտում էին ձու՝ բերանը կողպելու համար,որպեսզի զատիկին ձվով բանան: